شنبه ۱۶ تير ۱۴۰۳ - 
محمدکاظم حقانی‌فضل:
چندی پیش جلسه گفت‌وگویی بین دو جامعه‌شناس دین با موضوع دینداری در ایران برگزار شد. در این گفتگو دکتر حسن محدثی گیلوایی گزارش‌هایی مبنی بر کاهش و افول دینداری در ایران ارائه داد و در نقطه مقابل دکتر علیرضا شجاعی‌زند ضمن نقد پیمایش‌های انجام‌شده معتقد بود آنچه در ایران رخ داده تحول دینداری است نه تنزل. به نظر می‌رسد برای اینکه بتوانیم با هر یک از این جامعه‌شناسان دین همراهی یا مخالفت کنیم نخست باید پاسخی به چند پرسش بیابیم و سپس به ارزیابی سخنان جامعه‌شناسان دین برسیم و بین تحول و تنزل داوری کنیم. به این منظور نخست گزارشی گذرا از مناظره این دو استاد جامعه‌شناسی دین را مرور می‌کنم و سپس به پرسش‌های بایسته این بحث می‌پردازم.
کد خبر: ۳۹۱۰۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۶
رضا غلامی مطرح کرد:
حجت‌الاسلام رضا غلامی اظهار داشت: نباید کیفیت علوم انسانی در کشور قربانی کمیت گرایی‌های کور شود. اگر نظام آموزش عالی قادر به تامین کیفیت مطلوب نیست، و ظرفیت‌های لازم را در اختیار ندارد، نباید دانشجو جذب کند حتی اگر از قبال کاهش جذب، نارضایتی‌های کاذبی نیز بوجود آید. غلامی به دوگانه‌سازی نامعقول «نظری-کاربردی» در علوم انسانی اشاره کرد و گفت: دوگانه‌سازی نادرست میان نیاز‌های نظری و نیاز‌های کاربردی یکی از گرفتاری‌های ما در شکل دهی به منطق جذب دانشجو در علوم انسانی است. به بیان واضح تر، انطباق علوم انسانی با نیاز‌های کشور و توسعه بازار‌های کار نباید به نادیده‌گرفتن رشته‌های نظری در علوم انسانی منتهی بشود.
کد خبر: ۳۸۹۰۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۹
حمید نوربخش:
علیرضا پناهیان در برنامه سحرگاهی ماه من، سخنانی در باب تقابل دین و اخلاق مطرح نموده که واکنش‌هایی را در میان دغدغه‌مندان حوزه الهیات و اخلاق برانگیخت.پناهیان چندان روشن نمی‌کند مصادیقی که به عنوان داوری‌های اخلاقی بیان می‌کند چه ربطی به اخلاق به عنوان یک دانش دارد، اما با کمی همدلی شاید بتوان تصور او از اخلاق را تحت نظریه اخلاق فضیلت فهمید.
کد خبر: ۳۸۷۵۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
محمدعلی عسگری:
هر سال با حلول ماه مبارک رمضان، هنگام سحر، شیعیان دعایی را زمزمه می‌کنند که بسیار ساده و درعین حال عمیق و پرمحتواست اما همین دعا درترجمه های مرسوم به صورت یک سری ورد یا زمزمه‌هایی در می آیدکه تقریباً خالی از محتوا شده و طبعاً اثر گذاری خود را از دست می‌دهد. این اتفاق ممکن است در بسیاری از ادعیه دیگر هم رخ داده باشد اما به نظر می‌رسد درباره دعای سحر به شکلی عجیب و غیر قابل باور اتفاق افتاده باشد.
کد خبر: ۳۸۷۵۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
یادداشت محمدباقر بهبودی؛
با توجه به حوادث اخیر که برای برخی از زنان سرزمینمان در برخورد با گشت ارشاد پیش آمده و حادثه مرگ مهسا امینی پس از بازداشت توسط گشت ارشاد، شاید دانستن این مطلب که آیا واقعا این همه اجبار و برخورد خشونت آمیز برای باحجاب کردن زنان و دختران لازم است یا نه ، مهم و لازم باشد و از سوی دیگر دانستن این مطلب که بنا بر شرع مقدس و کتاب آسمانی ما، اصولا حجاب به چه معناست و چه آیتم هایی را در بر میگیرد.این نوشتار برگرفته از مقاله حجاب شرعی است که ابتدا در شماره چهل و دو مجله حوزه و سپس در کتاب معارف قرآنی به چاپ رسیده است.
کد خبر: ۳۸۳۵۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۸
سیدمحمود کمال آرا :
مگر می‌شود در یک اداره‌ای، کارمندی را بدلیل عدم رعایت حجاب استاندارد مورد نظر ستاد امر به معروف و نهی از منکر به کمیته انضباطی معرفی کرد و تنبیهاتی را برای وی در نظر گرفت، اما از طرف دیگر مدیری که با اقداماتش به بیت المال مسلمین و جامعه اسلامی لطماتی وارد کرده است و صراحتاً از مسیر قانون منحرف شده را ارشاد کنیم؟سئوال اصلی اینجاست که آیا آمران به معروف و ناهیان منکر که در حوزهٔ دینی معلوماتی دارند، می‌توانند در حوزه‌های تخصصی ادارات و دستگاه‌های دولتی ورود کنند؟آقای رئیس جمهور که همیشه در این یک سال به، ولی نعمتان خود اشاره کرده‌اید و آنان را تکریم کرده‌اید، آیا حاضرید مدیران متخلف خود را که توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر به آنان تذکر داده شده و خاطی شناخته شده‌اند، در برابر دوربین‌های تلویزیون بنشانید و پرسنل خبری رسانهٔ ملی درباره تخلفاتشان آنان را مورد پرسش قرار دهند و در نهایت ضمن ابراز پشیمانی از مردم شریف ایران عذرخواهی کنند؟
کد خبر: ۳۸۳۰۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۲
معنا و جایگاه سلام ؛
یکی از چالش‌های مهمی که جامعه ما با آن روبروست و به حق می‌توان آن را ابربحران کنونی جامعه بزرگ ایرانی دانست، بحران بداخلاقی جامعه است. درک و فهم بحران بداخلاقی نیاز به آمار و محاسبه و تحلیل و تبیین ندارد، کافی است حضوری حداقلی در جامعه داشته باشیم و یا گشتی در فضای مجازی بزنیم. ابربحران بداخلاقی جامعه ما هر چند خود معلول بحران‌های دیگر است، اما حل و چاره‌جویی این بحران راه را برای حل چالش‌های دیگر باز می‌کند. زیرا در پرتو گفتگو، دوستی، تحمل و پذیرش همدیگر که همه خودی و دلسوز این مرز و بوم هستیم، می‌توان برای چالش‌های پیش روی کشور چاره‌ای بیندیشیم.
کد خبر: ۳۸۳۰۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۲
یادداشت نرگس سوری؛
وبر تأکید می‌کند که جامعه‌شناس نه می‌تواند شاه-فیلسوف افلاطونی باشد و نه یک پیامبر. در نتیجه گزاره‌های هنجاری و اخلاقی را تنها می‌توان در مذاهب ایجابی جستجو کرد. زیرا از نظر وبر اگر جایی بتوان جزمیات و اصول قطعی را یافت جز در قلمرو الهیات نخواهد بود و علم هرگز نخواهد توانست جزمیاتی برای زندگی بشر بدو ارزانی دارد. از این جهت وبر خطاب به آکادمیسین‌هایی که نمی‌توانند سرنوشت محتوم علم مدرن را بپذیرند و آلام و اضطراب‌های برآمده از چنین تعارض ارزشی را برتابند می‌گوید: به آغوش پر مِهر کلیسا بازگردید و بدانید که در آستانه آن برای اینکه به جزمیات و یقینیات مطلوب خود دست یابید باید در وهله اول عقل خود را قربانی کنید.
کد خبر: ۳۸۳۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۲
عدنان فلاحی؛
تمکّن و تخصص نولته در بررسی جنبش‌های سیاسی طبعاً او را به این مهم سوق می‌دهد که بررسی جنبش اسلام‌گرایی رادیکال، بدون عطف نظر به تولد اسراییل و جنبش صهیونیسم، ناقص و ابتر خواهد بود. فلذا تمرکز بر جنبش ناسیونالیسم یهودی (صهیونیسم) و گذری به تاریخ تحولات نزاع اعراب و اسراییل، بخش بزرگی از حجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهد.
کد خبر: ۳۷۷۵۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۰
نسبت فقه و اخلاق؛
نسبت «فقه» و «اخلاق» همیشه در میان عالمان مسلمان و در دهه‌های اخیر میان به طور گسترده‌ای میان دین پژوهان به خصوص نواندشان دینی، محل نزاع بوده است. پاره‌ای از اندیشمندان اخلاق را ذیل دین تعریف می‌کنند، برخی آن را مستقل از دین دانسته و بعضی‌ها نیز اخلاق را مسأله‌ای مُشرف و مسلط بر گزاره‌های دینی می‌دانند به طوری که حکمِ دینی همیشه تابع حکم اخلاقی است. سروشِ دباغ روان‌درمان گر، مدرس فلسفه و نواندیش دینی است. او سالیانی است که دغدغۀ ربط میان «فقه» و «اخلاق» را دارد و توانسته پاره‌ای از موضوعات فقهی را در «ترازوی اخلاق» – در دستگاه اخلاقیِ خود – واکاوی کند. کتاب او به نام «زمین فقه و آسمان اخلاق» به تازگی منتشر شده است. از سوی دیگر محمد موسوی عقیقی پژوهشگر فقه، فلسفه و اخلاق مناسبات میان «فقه» و «اخلاق» را به فراخور موضوعاتی بررسی می‌کند. متن زیر، گفتگوی میان سروش دباغ و موسوی عقیقی است است.
کد خبر: ۳۷۲۵۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۲
نگاهی انتقادی به اسلام عربی؛
هرچند سال‌ها است که به واسطه آثار هانری کربن «اسلام ایرانی» در جامعه ما به مفهومی جا افتاده تبدیل شده که در موردش سخنان بسیاری – از سوی موافقان و مخالفان این تعبیر- گفته و نوشته شده، اما در جهان عرب نیز مفهوم «اسلام عربی» چندان کم‌رونق و بی‌رمق نیست و متفکران نام‌داری بوده و هستند که آن را به کار می‌برند و بر آن تاکیید می‌کنند.
کد خبر: ۳۷۲۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۲
حسین فرهادی
نوشته‌یِ حاضر، گزارشی است از فصلِ چهاردهمِ کتابِ of Science Religion and the Challenges که به قلمِ ویلیام سویت، استادِ دانشگاهِ سنت فرانسیس خاویرِ کانادا، منتشر شده است. در این فصل، نویسنده، از ره‌گذرِ منازعاتِ مطرح، پیرامونِ تقابلِ نظریه‌یِ تکامل و فرضیه‌یِ طرح‌ریزیِ هوش‌مندانه در بابِ منشاءِ عالم، به تمایزِ باورِ دینی و علمی می‌پردازد.
کد خبر: ۳۷۱۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۸
احمد پاکتچی؛
موجی از تلاش‌ها در ایران و دیگر کشور‌های اسلامی در طی زمانی نزدیک به یک قرن در جریان بوده است، برای آن که بتوان دانش دیرین نیاکانمان که به ویژه بیماری‌های بومی و دارو‌های بومی را به خوبی می‌شناخته‌اند، احیا نمود و مورد استفاده قرار داد. اما در این میان شاهد تلاش ویژه‌ای نیز هستیم هم آن روی آوردن به معارف نهفته در احادیث است
کد خبر: ۳۷۰۸۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۱
محمد علی عسگری؛
روشنفکران دینی پیش از انقلاب مرتکب یک اشتباه ناخواسته و بزرگ شدند که اگر از آن درس‌های کافی گرفته نشود می‌تواند به شکلی دیگر دوباره تکرار گردد. هنوز فراموش نکرده ایم که در دهه‌های چهل و پنجاه با رونق گرفتن و گسترش فعالیت گروه‌های مارکسیستی برخی از روشنفکران مسلمان نیز بر آن شدند تا به اسلام لباسی نو پوشانده و هم تراز با گفتمان مسلط آن روزگار از آن دفاع کنند. درهمین پیوند بودکه یک باره سخن از ایده ئولوژی اسلامی، تشکیلات و سازماندهی حزبی، جامعه بی طبقه توحیدی، حاکمیت جبری و تاریخی طبقه مستعضف، دیالکتیک توحیدی، رهبری امت و تعمیم امامت، اقتصاد توحیدی و بانکداری اسلامی و ... سخن به میان آمد.
کد خبر: ۳۶۹۷۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
دکتر همایون همتی؛
علم کلام نیاز به ترمیم و بازسازی دارد. نظر صریح من این است که کلام سنتی برای جامعۀ امروز به هیچ‌وجه کافی و پاسخگو نیست، اما باید خوانده و تدریس شود. البته برخی سخنان متقن و صحیح هم در آثار گذشتگان وجود دارد، ولی چالش‌ها فراوان است از بحث پلورالیسم گرفته تا مباحث فرهنگ و نظریات جدید در حوزه ایمان و وحی امروز وجود دارد که در کتاب‌های گذشتگان وجود نداشته و امروز باید بررسی شود و در کتاب‌های اندیشمندان معاصر نیز مثل دکتر شریعتی، مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی و استاد مطهری و جوادی آملی و مصباح این مباحث یا اصلاً مورد توجه قرار نگرفته است یا غالباً با همان روش‌های قدیمی و سنتی به آن مسائل پرداخته شده است که پاسخگوی نیاز‌های امروزی نیست.
کد خبر: ۳۶۹۴۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۴
سیدعلیرضا واسعی؛
تدبیرمنزل در مسیر زندگی متمدنانه، از نظر بسیاری از فیلسوفان بر دوش زن نهاده شده است. اهمیت خانواده به عنوان یکی از نهاد‌هایی که در پیدایی، پویایی، پایایی و گسترش تمدن نقشی اساسی ایفا می‌کند، می‌طلبد بیش از پیش مورد مطالعه و مداقه قرار گیرد، به ویژه نقشی که زن در این عرصه می‌تواند یا می‌باید به دوش بکشد.
کد خبر: ۳۶۹۳۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
اکبر ثبوت؛
حکیم و فقیه و مفسّر نامی فیض کاشانی می‌نویسد: سماع (خنیاگری و خوانندگی) گاهی حرام است و گاهی مباح، گاهی مستحب و گاهی مکروه. اما «حرام» برای کسانی است که شهوت دنیا بر آنان چیره شده، و آنچه سماع در وجودشان به حرکت درمی‌آورد، تنها همان صفتهای ناپسندی است که بر دلهاشان غلبه یافته است. اما «مکروه» برای کسانی است که بر سبیل لهو به آن معتاد شده و بیشتر اوقات، از سر بازیگری به آن می‌پردازند. اما «مباح» برای کسانی است که از آن بهره‌ای جز لذت بردن از آواز خوش ندارند. اما «مستحب» برای کسانی است که عشق خدای برتر بر آنان غلبه یافته و آنچه سماع در وجودشان به حرکت درمی‌آورد، تنها همان صفت های پسندیده است. کم توجهی به استخراج و تبیین احکام شرعی در این خصوص، متاسفانه بستر را برای تفسیر به رای ها ، تندروی ها و اعمال سلیقه های شخصی به اسم دین و حکم الهی فراهم کرده است.
کد خبر: ۳۶۸۳۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۳۰
حکومت دینی؛
فهمی جدعان در کتاب «المحنه» از یک نوع دیالکتیک سخن می‌گوید که قابل تامل بوده و او آن را «دیالکتیک دینداری و سیاستمداری» می‌نامد. به گفته او این دیالکتیک در اسلام و بخصوص حکومت‌های دینی امری ناگزیر بوده و هردو سوی دولت- ملت را در مخمصه‌ای سخت گرفتار می‌کند. جدعان این بحث را از بطن تحقیق خود پیرامون مساله «خلق قرآن» در دوره مامون خلیفه عباسی بیرون می‌کشد و به آن وجهی فرا زمانی و فرا مکانی می‌دهد. چنانکه تصریح می‌کند «هرگونه حرکت اجتماعی که دراسلام رخ دهد، از ابتدا تا انتها، محکوم به لوازم این دیالکتیک خواهد بود. این مساله چنان شمول یابنده است که به این یا آن دوران از اسلام و یا حیات ملت – دولت‌های اسلامی بستگی ندارد».
کد خبر: ۳۶۸۰۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۷
گفتگوی اسلام و مسیحیت؛
فان اس تاریخ نگار اندیشه اسلامی برای اصالت اندیشه اسلامی و مساهمت مهم متکلمان و متفکران اسلام در الهیات دینی در شکل جهانی آن اعتبار و اهمیت زیادی قائل بود و بیش از هر چیز به تاریخ اندیشه دینی اعم از علم کلام توجه داشت و به احادیث و اسناد حدیثی در تحلیل هایش حساسیت نشان می‌داد. کتاب او با عنوان “میان حدیث و کلام” نمونه برجسته‌ای است از تحلیل متن/سند درباره یک حدیث در بحث از قدریه. تاریخ نگاری اندیشه اسلامی با رویکرد برون اسلامی، مسلما فضا را برای مطالعه تطبیقی ادیان، تعمق معرفت شناسی درون دینی، تقرب جهان بینی الهی با جهان بینی علمی و همچنین جهان بینی مادی، فراهم خواهد ساخت.
کد خبر: ۳۶۷۶۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۱
محمدهادی مدنی تشریح کرد:
محمدهادی مدنی، پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی در نشست «فضای مجازی و تحول دینداری» گفت: در فرایند شکل‌گیری معنویت هزاره سوم، یعنی دین آنلاین و تکنو - دینداری، جای مسجد را مانیتور و جای دعا را کیبورد گرفته است.
کد خبر: ۳۶۷۰۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۵